Էստոնիայի ազգային օպերա
 Rahvusooper Estonia | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | թատերական կազմակերպություն |
| Տնօրեն | Այվար Մյաե |
| Երկիր |  Էստոնիա |
| Գտնվելու վայրը | Տալլին, Էստոնիա |
| Հիմնադրման ամսաթիվ | 1865 |
| Նախկին անվանումներ | «Էստոնիա» օպերայի և բալետի թատրոն |
| Գլխավոր դիրիժոր | Արվո Վոլմեր |
| Կայք | opera.ee |
 Estonian National Opera Վիքիպահեստում | |
Էստոնիայի ազգային օպերա (էստ․՝ Rahvusooper Estonia), օպերայի և բալետի թատրոն Էստոնիայի մայրաքաղաք Տալլինում։
Թատրոնի ստեղծման պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1865 թվականին Տալլինում ստեղծվեց «Էստոնիա» երաժշտաերգեցողական միություն, որի առաջին պիեսը բեմադրվեց 1871 թվականին։ Իսկ 1895 թվականին սկսեցին բեմադրվել նաև վոդևիլներ, ժողովրդական ներկայացումներ և կատակերգություններ։
Թատրոնի անվանումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Թատրոնն իր պատմության ընթացքում բազմաթիվ անվանումներ է ունեցել՝ «Էստոնիա» օպերայի և բալետի թատրոն, Էստոնական ԽՍՀ օպերայի և բալետի պետական թատրոն և այլն։
1998 թվականից թատրոնը պաշտոնապես կոչվում է «Էստոնիա» ազգային օպերա և գործում է որպես բաց իրավաբանական հաստատություն՝ համաձայն 1997 թվականին (փոփոխված 2002 թ) Ազգային օպերայի վերաբերյալ ընդունած օրենքի։
Դրամատիկական ներկայացումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]20-րդ դարի սկզբին երևան են գալիս լուրջ դրամատիկական ներկայացումներ։ 1906 թվականին բեմադիչներ և դերասաններ Պաուլ Պիննայի և Թեոդոր Ալտերմանի նախաձեռնությամբ «Էստոնիա» միությանը կից ստեղծվեց «Էստոնիա» պրոֆեսիոնալ թատրոնը, իսկ ավելի ուշ՝ 1908 թվականին հիմնադրվեց «Էստոնիա» թատրոնը։ Դրամատիկական թատերախմբին 1918 թվականից ղեկավարում էր դերասան և բեմադրիչ Անտս Լաուտերը։ «Էստոնիա» թատրոնում դրամատիկական ներկայացումներ բեմադրվում էին մինչև 1949 թվականը, երբ դրամատիկական թատերախումբը ցրվեց, իսկ «Էստոնիա»-ն դարձավ միայն երաժշտական թատրոն։
Օպերա և օպերետա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1906 թվականին երաժշտական ղեկավար նշանակվեց Օտտո Գերմանը, իսկ 1907 թվականին տեղի ունեցավ առաջին օպերետայի՝ Ֆլորիմոնա Էրվեի «Մադմուազել Նիտուշ»-ի պրեմիերան։
1908 թվականի նոյեմբերի 27-ին թատրոնում առաջին անգամ բեմադրվեց Կոնրադինա Կրեյցերի «Գիշերային ճամբար Գրանադայում» օպերան։ Գլխավոր դերերը մարմնավորեցին Պետերբուրգից հրավիրված Բերտա Ֆրանցկեն և Յոհաննես Տինն-Ֆելինսկին, ինչպես նաև թատրոնի մենակատարներից՝ Պաուլ Պիննան, իսկ դիրիժորն էր Ադալբերտ Վիրկհաուսը։ Առաջին ներկայացումն արժանացավ քննադատների դրական կարծիքներին։
1918-1919 թվականների թատերաշրջանում թատրոնի խաղացանկից օպերաներն անպակաս էին։ 1911 թվականին առաջին անգամ բեմադրվեց էստոնական օպերետա՝ Ադալբերտ Վիրկհաուսի «Իվանովի գիշեր»-ը։ 1912 թվականին ստեղծվեց թատրոնի Երաժշտական բաժինը, որն սկսեց զբաղվել համերգների կազմակերպմամբ, ինչպես նաև երգչախումբ, որը դիրիժոր Աուգուստ Տոպմանի ղեկավարությամբ դարձավ օրիատորիաներ կատարող բարձրակարգ երգչախումբ։ 1928 թվականին տեղի ունեցավ էստոնական առաջին օպերայի՝ Էվալդ Աավի «Վիկերցի» (ռուս.՝ Викерцы) բեմադրությունը։ «Էստոնիա» օպերետային հաջողություններ բերեցին Ագու Լյուդիկի փայլուն բեմադրությունները, որը թատրոնի ռեժիսորն էր 1920-1944 թվականներին։
Օպերաների ռեժիսորներից էին Հաննո Կոմպուսը (ընդմիջումներով՝ 1927-1946 թթ), Էյնո Ուուլին (ընդմիջումներով՝ 1937-1951 թթ), Պաուլ Մյագին (1954-1961 թթ, 1958 թ-ից՝ գլխավոր ռեժիսոր), Ուդո Վյալյաոտսը (1970-1979 թթ, 1977 թ-ից՝ գլխավոր ռեժիսոր), Արնե Միկը (1970 թ-ից, 1977-1994 թթ՝ գլխավոր ռեժիսոր, 2002-2004 թթ՝ գեղարվեստական ղեկավար), Նեմե Կունինգասը (1985 թ-ից, 1994-2002 թթ՝ գլխավոր ռեժիսոր) և այլն։
Բալետ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1922 թվականին թատրոնում տեղի ունեցավ առաջին բալետի՝ Լեո Դելիբի «Կոպելիա»-ի պրեմիերան, որի ռեժիսորն էր Վիկտորինա Կրիգերը։ 1926 թվականին բալետմեյստեր Ռախել Օլբրեյը թատրոնում ստեղծեց մշտական թատերախումբ, որը ղեկավարեց մինչև 1944 թվականը։ Բալետի ներկայացումներ սկսեցին պարբերաբար բեմադրել 1930-ական թվականներին, իսկ 1944 թվականին բեմադրվեց առաջին էստոնական բալետը՝ Էդուարդ Տուբինի «Տան ոգին»։
Թատրոնի բալետմեյստերներից էին Աննա Էքստոնը (1944-1951), Վիկտոր Պյարին (1956-1964), Էննա Սուվեն (1966-1973, 1969 թ-ից՝ գլխավոր բալետմեյստեր), Մայ Մուրդմաան (1964-2001, 1974 թ-ից՝ գլխավոր բալետմեյստեր)։
2001-2002 թատերաշրջանից սկսած թատերախմբի գեղարվեստական ղեկավարն է Տիյտ Հյարմը։
Էստոնիայի ազգային բալետի հայտնի մենակատարներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը և վերջին տարիները
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մինչև 1940 թվականը թատրոնը կապված էր «Էստոնիա» միության հետ, որը որպես «բուրժուական մնացորդ» ցրվեց, իսկ թատրոնը՝ ազգայնացվեց։ 1944 թվականի մարտի 9-ին, երբ քաղաքը օկուպացված էր ֆաշիստական Գերմանիայի զորքերով, խորհրդային օդանավների հարվածից թատրոնի և համերգային դահլիճի շենքը փլուզվեց։ Մինչև թատրոնի վերակառուցումը՝ 1947 թվականին, ներկայացումները բեմադրվում էին «Գլորիա Պալաս» (ներկայումս այնտեղ գտնվում է Էստոնիայի ռուսական թատրոնը) կինոթատրոնի շենքում։
Գլխավոր դիրիժորներ և երաժշտական ղեկավարներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Օտտո Գերման (1906-1907)
- Ադալբերտ Վիրկհաուս (1908-1912)
- Ռայմունդ Կուպլ (1912-1920 թթ՝ գլխավոր դիրիժոր, այնուհետև՝ երաժշտական ղեկավար)
- Յուհան Աավիկ (1925-1933)
- Վերներ Ներեպ (1942-1944)
- Պրիյտ Նիգուլա (1942-1951)
- Կիրիլ Ռաուդսեպ (1951-1963)
- Նեմե Յարվի (1963-1975)
- Էրի Կլաս (1975-1994)
- Պաուլ Մյագի (1995-2002, 1998 թ-ից՝ գեղարվեստական ղեկավար)
- Յուրի Ալպերտեն (2002-2004)
- Արվո Վոլմեր (2004/2005 խաղաշրջանից սկսած գեղարվեստական ղեկավար)
1994 թվականից գլխավոր տնօրենն է Պաուլ Հիման, 2004 թվականի նոյեմբերից Էստոնիան ներկայացնում է Opera Europa օպերային թատրոնների և փառատոների կազմակերպության մեջ։
Անդամակցությունը միջազգային կազմակերպություններին
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]«Էստոնիա» ազգային օպերան անդամակցում է հետևյալ միություններին՝
- Opera Europa օպերային թատրոնների և փառատոների կազմակերպություն
- RESEO
Վիճակագրություն և եկամուտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2008 թվականին «Էստոնիա» ազգային օպերայի եկամուտը ներկայացումների և համերգների տոմսերի վաճառքից կազմել է 26 միլիոն էստոնական կրոն (1.662 միլիոն եվրո), որը 37%-ով ավել է 2007 թվականի եկամտից։ 2008 թվականին 140 000 հանդիսատեսի համար բեմադրվել է ընդհանուր առմամբ 387 ներկայացում ու համերգ։ Նախորդ խաղաշրջանի ամենասիրված ներկայացումներն են եղել «Ռիգոլետտո»-ն և «Տոսկա»-ն, բալետներ «Սպիտակաձյունիկը և 7 թզուկները», «Կարապի լիճը» և «Իմ հիասքանչ լեդին» (անգլ.՝ My Fair Lady) մյուզիքլը։
Աղբյուրներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Հոդված «Деловые ведомости» թերթում(չաշխատող հղում) «Päevaleht» թերթ, 1908 թ, նոյեմբերի 7 և 18
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Էստոնիայի ազգային օպերայի պաշտոնական կայքը
- Ազգային բալետի պարողները ճանաչվել են աշխարհի լավագույններից մեկը // RUS.ERR.EE, 17.10.2010
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էստոնիայի ազգային օպերա» հոդվածին։ |
| ||||||
 |
Այս հոդվածն ընտրվել է Հայերեն Վիքիպեդիայի օրվա հոդված: |